آیا چند شغله بودن در احادیث و روایات مورد نهی قرار گرفته و آیا روایتی به این مضمون وجود دارد که هرکس شغل‌های متعدد و متفاوت داشته باشد، خوار و ذلیل می‌شود؟
پرسش
آیا حدیثی داریم که بگوید: هرکس شغل‌های متعدد و متفاوت داشته باشد، خوار و ذلیل می‌شود؟
پاسخ اجمالی
در منابع اسلامی، توصیه‌­ای وجود ندارد که یک فرد، لزوماً خود را منحصر به یک شغل نموده و با داشتن همان یک شغل، خود را از داشتن شغل‌های دیگر محروم کند، بلکه دلایلی وجود دارد که در صدر اسلام، بسیاری افراد دو یا چند شغله بودند. به عنوان نمونه هم به کشاورزی و هم به تجارت می‌­پرداختند، اما با این وجود باید توجه داشت که تعدد شغل‌ها نباید موجب کم­کاری و انجام ندادن تعهدات در یک یا هم? شغل‌­ها شود.
به عنوان نمونه، فردی که به صورت تمام وقت خود را متعهد به فعالیتی نموده، نباید هم‌­زمان تعهد دیگری را بپذیرد.
نکت? دیگری نیز وجود دارد که شغل­‌های متعدد ممکن است تمام فعالیت ذهنی انسان را به خود مشغول کرده و ارتباط معنوی او با پروردگار را تحت الشعاع خود قرار دهد که در این صورت موجب خوار شدن انسان خواهد شد؛ چون هر کس که از یاد خدا دور شود، زندگی سخت و ذلیلانه‌­ای خواهد داشت: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکا»؛[1] و هر کس که از یاد من اعراض کند، زندگیش تنگ شود.
بر این اساس، اگر چند شغله­ بودن، به کم­کاری و انجام ندادن تعهدات منجر نشده و نیز ارتباط او با پروردگار را کم­رنگ نکند، به خودی خود اشکالی ندارد.
گفتنی است؛ اگر در قانون استخدام کشوری داشتن بیش از یک شغل منع شده است، مبنایش می‌تواند همان چیزی باشد که بیان شد؛ یعنی فردی که به صورت تمام وقت خود را متعهد به فعالیت در یک نهاد و سازمان نموده، نمی‌تواند همزمان تعهد دیگری را بپذیرد، و از حقوق و مزایای دولتی و بیت المال استفاده کند.